Η ρύπανση των θαλασσών

Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες, οι αλιείς, οι ναυτικοί, οι δύτες και άλλοι λάτρεις της θάλασσας ανησυχούν για την υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Στο επίκεντρο των ανησυχιών τους βρίσκεται η ρύπανση. Οι αιτίες που την προκαλούν είναι πολλές: οι βιομηχανικές εκπομπές, τα μη επεξεργασμένα λύματα, οι απορρίψεις διαφόρων ουσιών από τα πλοία, η ρύπανση που καταλήγει στη θάλασσα μέσω των ποταμών...
Το πρόβλημα είναι σοβαρό: η θάλασσα παρέχει, χάρη στην αλιεία και τη θαλάσσια υδατοκαλλιέργεια, το 40% των πρωτεϊνών που καταναλώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διατήρηση της οικολογικής της ισορροπίας είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας για τον εφοδιασμό της Ένωσης με τρόφιμα. Επιπλέον, η θάλασσα αποτελεί χώρο διαβίωσης και εργασίας 70 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων οι οποίοι, άμεσα ή έμμεσα, ζουν από την αλιεία, τον τουρισμό σε παραθαλάσσια θέρετρα και τις λιμενικές δραστηριότητες.

Η μόλυνση των θαλασσών έχει διάφορες μορφές:
Οι χημικές ουσίες και τα βαρέα μέταλλα - Με διάφορους κανονισμούς δόθηκε τέλος στις περισσότερες απορρίψεις επικίνδυνων ουσιών στους ποταμούς και στη θάλασσα. Τα προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν οφείλονται, αφενός, στην παραβίαση της νομοθεσίας και, αφετέρου, στην επιβάρυνση που έχει δεχθεί το θαλάσσιο περιβάλλον κατά το παρελθόν, καθώς στα θαλάσσια ιζήματα υπάρχουν ακόμη συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και υπολείμματα απαγορευμένων σήμερα χημικών ουσιών (οργανοχλωριωμένα φυτοφάρμακα). Όμως, τους επιστήμονες ανησυχούν σήμερα άλλες χημικές ουσίες, όπως ο τριβουτυλοκασσίτερος (αντιρρυπαντικές βαφές), τα βρωμιωμένα επιβραδυντικά φλόγας, οι διοξίνες...
Ο ευτροφισμός - Ο υπερβολικός εμπλουτισμός του θαλάσσιου περιβάλλοντος με θρεπτικά συστατικά (νιτρορρύπανση και φωσφορικά άλατα) τα οποία καταλήγουν στη θάλασσα μέσω των ποταμών, των επιφανειακών υδάτων και των υπονόμων προκαλεί πολλαπλασιασμό της υδατικής χλωρίδας η οποία καταναλώνει το οξυγόνο του νερού θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τη ζωή των υδρόβιων ζωικών οργανισμών. Αυτό το φαινόμενο ευθύνεται για τις λεγόμενες «κόκκινες παλίρροιες» τοξικών αλγών. Η κύρια αιτία της επιβάρυνσης της θάλασσας με θρεπτικά συστατικά είναι η εντατική γεωργία και η συστηματική χρήση λιπασμάτων, φυσικών ή χημικών. Άλλη σημαντική αιτία είναι οι οικισμοί που δεν διαθέτουν σύστημα επεξεργασίας των λυμάτων τους.
Οι διαρροές πετρελαίου λόγω ατυχημάτων - Οι πετρελαιοκηλίδες προκαλούν μακροχρόνιες βλάβες. Δυστυχώς, ο διαρκώς εξελισσόμενος κανονισμός για την ασφάλεια στη θάλασσα δεν θα κατορθώσει ποτέ να εκμηδενίσει τον κίνδυνο πρόκλησης ατυχημάτων. Σήμερα όμως υπάρχει ένας επιπλέον κίνδυνος: οι εξέδρες άντλησης πετρελαίου πολλαπλασιάζονται στη Βόρεια Θάλασσα, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ατυχήματος και επακόλουθης διαρροής πετρελαίου στη θάλασσα.
Οι απορρίψεις στη θάλασσα - Η χρόνια ρύπανση από υδρογονάνθρακες, αν και περισσότερο διάχυτη και λιγότερο θεαματική από τις πετρελαιοκηλίδες, είναι εξίσου ανησυχητική. Στο στόχαστρο βρίσκονται οι απορρίψεις ουσιών στη θάλασσα τις οποίες διατάζουν κάποιοι ασυνείδητοι πλοίαρχοι. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, η ποσότητα πετρελαίου που απορρίπτεται στη θάλασσα με τον τρόπο αυτό είναι πολύ μεγαλύτερη από την ποσότητα πετρελαίου που περιέχει μια μεγάλη πετρελαιοκηλίδα. Το πρόβλημα έγκειται, αφενός, στη δυσκολία εντοπισμού των παραβατών και, αφετέρου, στη δυσκολία ολοκλήρωσης των διώξεων.
Τα βυθισμένα στη θάλασσα πυρηνικά απόβλητα - Λίγα γνωρίζουμε για το θέμα αυτό. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αύξησης της ραδιενέργειας στο περιβάλλον, όπως συμβαίνει με την αύξηση της ραδιενέργειας που έχει διαπιστωθεί στα ανοιχτά της θάλασσας κοντά στα εργοστάσια La Hague (Νορμανδία) και Sellafield (Cumbria), καθώς και στη Βαλτική και στη Μαύρη Θάλασσα; Ποιες είναι οι επιπτώσεις τυχόν ελαττώματος στο στρώμα μπετόν που καλύπτει τα πυρηνικά απόβλητα τα οποία βυθίστηκαν παλαιότερα στη θάλασσα;
Η βιολογική ρύπανση - Η ρύπανση αυτή οφείλεται στην κακή διαχείριση των φυσικών αποβλήτων, ανθρώπινων και ζωικών, που είναι φορείς βακτηρίων. Το πρόβλημα εντοπίζεται συνήθως στην παράκτια ενδοχώρα. Αιτία είναι οι οικισμοί που δεν διαθέτουν σύστημα επεξεργασίας των λυμάτων τους και οι βοσκότοποι κοντά σε ποταμούς. Αυτή η ρύπανση απειλεί κυρίως την υγεία των λουόμενων και όσων κάνουν θαλάσσια σπορ. Η αυστηρή εφαρμογή του κανονισμού για τα ύδατα κολύμβησης και για τη διαχείριση των λυμάτων αρκεί ενδεχομένως για τη μείωση αυτού του κινδύνου.
Τα στερεά απόβλητα - Συσκευασίες από πλαστικό ή αλουμίνιο, σχοινιά από συνθετικές ίνες, φίλτρα τσιγάρων. οι χρήστες της θάλασσας είναι κυρίως αυτοί που πετούν στο νερό απορρίμματα από μη βιοαποικοδομήσιμες ύλες. Καθώς τα απορρίμματα αυτά δεν καταγράφονται επαρκώς, δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια η ποσότητά τους, ωστόσο υπάρχουν τακτικές αναφορές για ορισμένες επιπτώσεις τους, π.χ. αποτελούν αιτία πνιγμού θαλάσσιων θηλαστικών ή καταστροφής των διχτύων των αλιέων.
Η υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος συνιστά προτεραιότητα του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διαφύλαξη του θαλάσσιου περιβάλλοντος αποτελεί συνεπώς το αντικείμενο μιας στρατηγικής η οποία βρίσκεται επί του παρόντος υπό επεξεργασία, μιας στρατηγικής η οποία θα υλοποιηθεί μέσω νέων κανονισμών καθώς και μέσω της ορθότερης εφαρμογής των ήδη υφιστάμενων κανονισμών.

πηγή: Ευρωπαϊκή επιτροπή http://ec.europa.eu/fisheries/related_issues/water_pollution_el.htm